Dag 37: Naar Figeac

Xavier en Stef kamperen op de rand van het plateau boven de Lot. Ze beleven een onrustige nacht. Het geluid van ambulances en helikopters houdt ze uit de slaap. De volgende dag ontsnappen ze op een haartje na aan wat een aanslag op hun levens lijkt te zijn. Later leren ze dat de Rode Dood snel om zich heen grijpt en leidt tot chaotische taferelen.

Ze bespraken het verontrustende nieuws – alsof het een natuurramp in een ander werelddeel betrof – en kwamen tot de conclusie dat er op dat moment niets anders op zat dan hun tocht te vervolgen. Alle ophef viel nu tenminste te verklaren, maar het nieuws leerde hen ook dat de virusuitbraak rampzalige proporties begon aan te nemen. Wederom drong de vraag zich op waarom zij beiden niet besmet waren geraakt.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 14, Sirenes en zwaailichten in de nacht. Lees het hoofdstuk hier.)

Kruispunt Montredon: kapel en Étoile du Soir

Montredon op Google-Maps.

Dag 36 [b]: Conques

In de oude pelgrimsplaats Conques bezoeken de twee reizigers de schatkamer van het oude klooster. Daarna zijn ze getuige van een merkwaardige en verontrustende optocht. Stef komt een oude bekende tegen. 

Ste. Foy

Schitterend in de zon als een hemelse verschijning werd de Verheven Heilige Foy naar buiten gedragen. Haar zittende gestalte had onnatuurlijke proporties: het lichaam van een kind, met buitensporig grote gouden puntschoenen die uitstaken vanonder een gouden gewaad dat bezaaid was met gekleurde edelstenen die flonkerden in het daglicht. De beeltenis van de jeugdige heilige had een groot gouden mannenhoofd met een uitbundig versierde kap op. Het hoofd was een beetje achterover getrokken en de grote stenen ogen waren naar boven gericht – op zoek naar God, veronderstelde Stef.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 13, De schatkamer. Lees het hoofdstuk hier.)

Conques op Google-Maps.

Dag 36 [a]: Conques

Couleuvre

Op dit deel van de hun tocht vinden Xavier en Stef achterdochtige inwoners, een agressieve slang en een verlaten dorpje op hun weg. Ze horen voor het eerst van de Rode Dood – le Mort Rouge

Hun route naar Conques werd hier overvloedig gemarkeerd door kruizen langs de weg, alsof de bodem doordrenkt was met Christelijk bloed waarop een merkwaardig woekerend onkruid gedijde. Oeroude kruizen van steen, overgroeid met mos en schimmel, roestige ijzeren kruizen met complex gesmede vlechtwerken, glimmende pasgelakte houten kruizen met een felrood geschilderd bloedend hart in het midden, kruizen met punten als fallussen, kruizen die eruit zagen als bliksemafleiders, bijna allemaal behangen met grote Sint-Jacobsschelpen. Ze schoten overal op uit de grond, als scheuten van één groot ondergronds netwerk van de onuitroeibare wortelstokken van het geloof.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 12, De weg naar Conques. Lees het hoofdstuk hier.)

Conques

Conques op Google-Maps.

Dag 35: Saint Geniès-des-Ers

Er heerst een hittegolf. De twee voetreizigers volgen de Lot van Saint Come-d’Olt tot Estaing en bezoeken onderweg een aantal pelgrimskerkjes. Ze zijn op zoek naar sporen van de middeleeuwse pelgrimsroute in het landschap en het mysterie van de verdwenen monniken.

Xavier pakte een schrijfblok uit zijn bagage. “Laten we eens beginnen met een poging om de historische feiten die we kennen van deze streek in chronologische volgorde te plaatsen. Misschien geeft ons dat een idee van de meest voor de hand liggende route die pelgrims rond 1150 zouden nemen.” Met behulp van de aanwijzingen die Stef hem gaf begon hij een kaartje te schetsen. Hij plaatste Romeinse cijfers bij de plaatsen om de verschillende eeuwen aan te duiden.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 11, Geologie aan de Lot. Lees het hoofdstuk hier.)

Saint Côme-d’Olt – Espalion – d’Estaing – Campuac op Google-Maps.

Dag 33: Lestrade

De reisgenoten verlaten de Aubrac en kamperen deze avond met uitzicht over de kloof van de Lot. Xavier geeft meer details over zijn onderzoek en speculeert over de aard van de middeleeuwse schat waar hij naar op zoek is.

Het duizelde Stef nu van de verbanden en dwarsverbanden. Zat er in die stofwolk van dubieuze historische feiten een kern van waarheid verborgen? (…) Hij vroeg zich af in hoeverre Xavier deze wilde theorie nu werkelijk zelf geloofde. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 10, Speculaties. Lees het hoofdstuk hier.)

Lestrade op Google-Maps.

Dag 32 [b]: Nog altijd op de Aubrac

Deze middag speculeren Xavier en Stef over de geheimzinnige ziekte die heerst. Stef komt meer te weten over de achtergrond van Xavier en na het avondeten doet hij uit de doeken wat de werkelijke motivatie voor zijn voetreis is. 

Stef was nu een en al oor. Hij kon zich weinig voorstellen dat interessanter en opwindender was dan een onopgelost historisch raadsel. Instemmend knikkend met zijn hoofd moedigde hij Xavier aan om verder te gaan met zijn verhaal.

Restant van oud riddergraf in kathedraal van Santiago de Compostella (Google Earth)

De twee mannen besluiten om voorlopig samen verder te trekken en te zien of ze aanwijzingen kunnen vinden voor het middeleeuwse mysterie dat Xavier probeert op te lossen.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 9, Een middeleeuws mysterie. Lees het hoofdstuk hier.)

De schatkamer van Santiago de Compostella (Google Earth)

De Aubrac op Google-Maps.

Dag 32 [a]: De Aubrac

De Aubrac

Als Stef weer bij bewustzijn komt, blijkt dat zijn oude reisgenoot Xavier hem gevonden heeft. Die stelt hem ongemakkelijke vragen en Stef stort zijn hart uit. Het pistool dat hij sinds Vézelay bij zich draagt blijkt een onverwacht geheim te bevatten. 

Xavier knikte begrijpend. “Heb je jezelf niet afgevraagd waarom er één afwijkende kogel bij zit? Vond je dat niet vreemd?” Hij legde de patronen naast het pistool op het opengevouwen shirt. (…) Xavier vouwde een multi-tool van zakformaat open tot een klein tangetje en trok met wat gemorrel de roodkoperen kogel uit zijn huls. “Kijk, normaal gesproken zit hier het kruit in, maar zie eens…” Hij hield de huls omgekeerd boven zijn linker handpalm en er viel een glimmende zwart rolletje uit. “Ik denk dat dit kan verklaren waarom men zo naarstig op zoek is naar je.”

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 8, Bekentenissen en onthullingen. Lees het hoofdstuk hier.)

De Aubrac op Google-Maps.

Dag 31 [b]: De Aubrac

Verdwaasd en angstig dwaalt Stef over de Aubrac, half hallucinerend.

Vanuit de schaduwen werd hij in de gaten gehouden door loerende ogen. Gedaanten gehuld in zwarte gewaden hielden zich op in de duistere leegtes achter rotsen en boomstammen. Hysterische gelovigen, angstige burgers, zieke pelgrims, schimmen van de doden en van de levenden. In de verte slingerde een anarchistische optocht over de vlakte, van heilige martelaren, moordende kruisvaarders, corrupte geestelijken, zondaars, pestlijders, hoeren en vogelvrijen, verwikkeld in een macabere dans van geruchten en opstootjes, als een carnavalsoptocht op een schilderij van Jeroen Bosch, allemaal op zoek naar hem. Alsof hij het antwoord op vragen had, de oplossing voor hun problemen.

Doodziek bezwijkt hij onder een flonkerende sterrenhemel.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 7, Nadir. Lees dat hoofdstuk hier.)

De Aubrac op Google-Maps.

Dag 31 [a]: De Aubrac

Col de l’Hospitalet

Stef bereikt Aumont-Aubrac, de toegang tot het hoogland van de Aubrac. Het plaatsje jaagt hem angst aan en verward trekt hij verder, het woeste natuurgebied in. Hij breekt zich het hoofd over de dreiging die hem achtervolgt. Wat wil men van hem? Hij komt tot een verlammende conclusie. 

Een koude rilling werkte zich omhoog langs zijn ruggengraat. Met een schok drong het tot hem door dat als die gekken voor niets terugdeinsden – en dat leek hem inmiddels een realistische aanname – en het zekere voor het onzekere wilden nemen, dat dan zijn leven werkelijk in gevaar kon zijn. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 6, Inzicht op de Aubrac. Lees het hoofdstuk hier.)

De Aubrac

Aumont-Aubrac op Google-Maps.

Dag 30: Col de l’Hospitalet

Na een angstige nacht in Saugues vlucht Stef vroeg in de ochtend westwaarts in het besef dat zijn achtervolgers hem nu op de hielen zitten. 

De grootste onbeantwoorde vraag bleef wel het waarom van de achtervolging. Wat was het dat men van hem wilde? (…) Tot dan toe waren de achtervolgers niet meer dan een abstracte dreiging aan de horizon gebleven, maar het werd hem nu langzaam duidelijk dat ze misschien een heel concreet gevaar vormden. 

Plotseling stond Stef op een golvende open vlakte waar de mist was opgetrokken tot een laaghangende natte deken waaruit de vochtigheid in fijne druppeltjes omlaag miezerde. Het was alsof hij ontwaakte uit een benauwde droom. (…) Er hing een onnatuurlijke stilte, alsof de tijd tot stilstand was gekomen en elk geluid werd gesmoord in een bevroren moment tussen de twee tikken van een secondewijzer. 

Domaine du Sauvage (foto: EuroRando)

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 5, Schimmen in de mist. Lees het hoofdstuk hier.)

Col de l’Hospitalet op Google-Maps.

Dag 29 [b]: Saugues

Procession des Pénitents, Saugues (foto: La Montagne/Sophie Grand)

Deze avond geniet Stef in Saugues van een aangename maaltijd in een klein restaurant, waar men aan de bar een maladie mystérieuse bespreekt. Hij is getuige van een wonderlijke, verontrustende optocht. Die loopt uit de hand en eindigt met pistoolschoten en brand. 

Een flakkerend licht reflecteerde tegen de gevels van de huizen en bewegende schaduwen van verkeersborden, regenpijpen, straatlantaarns, rolluiken en schotelantennes creëerden een grillig en vervreemdend visueel patroon op de muren. Stef meende er macaber dansende gestalten en angstwekkende grimassen in te zien. Alsof de beelden van een andere werkelijkheid probeerden door te dringen in zijn wereld – twee televisiezenders op dezelfde frequentie. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 4, Een processie in Saugues. Lees het hoofdstuk hier.)

Saugues op Google-Maps.

Dag 29 [a]: Naar Saugues

Vandaag bereikt Stef de Vlakte van Gévaudan waar in de jaren zestig van de achttiende eeuw een ongrijpbaar wild beest de streek onveilig maakte en nietsvermoedende passanten verscheurde. 

Saugues (foto: Le Puy-en-Velay tourist office)

Niet lang daarna kreeg hij de bijeen geveegde hoekige vormen van een stadje in zicht. Dat moest Saugues zijn, het eindpunt voor die dag. Het kubistische rood-witte conglomeraat van gebouwen contrasteerde sterk met het groen en gele lappendeken van het omringende land. De bebouwing leek op het diepste punt van de vlakte te liggen, alsof het gewicht van de huizen zwaar op de Aarde drukte. Er ging een koude rilling door hem heen, in een flits gevolgd door de sensatie dat hij een andere wereld binnenstapte, een stukje Frankrijk dat door haar isolement ontsnapt was aan de verwikkelingen van de moderne tijd. (…) Hij zag dat het stadje in de diepte gedomineerd werd door een enkele zwarte toren die in het centrum naast de kerk oprees. Het was een hoekige donjon die met zijn geaccentueerde verticale lijnen en puntige uitsteeksels niet zou misstaan in een gotische horrorfilm. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 3, Pieken en dalen. Lees hier het hele hoofdstuk.)

Saugues op Google-Maps.

Dag 28: St. Privat-d’Allier

Vandaag klimt Stef uit de kloof van de stad van de vulkanen omhoog naar het hoogland. Hij verbaast zich over de drukte op het wandelpad, totdat hij zich realiseert dat de eerste etappe vanuit de grote pelgrimskathedraal van Le Puy een favoriet uitje is voor dagtoeristen. Op de hoogvlakte wordt hij overmand door emoties en ondergaat een spirituele ervaring.

Alleen, maar met een diep besef dat hij onderdeel vormde van alles dat hem omringde, van de verste ster tot het nederigste insect – alles opgebouwd uit dezelfde atomen die zich hadden gerangschikt tot complexe moleculen die in een eeuwigdurende choreografie een spel van leven en dood met elkaar speelden en en passant het bewustzijn creëerden dat getuige kon zijn van haar eigen schepping. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 2, Eendagspelgrims. Lees het hoofdstuk hier.)

St. Privat d’Allier

Saint Privat-d’Allier op Google-Maps.

Dag 27: Le Puy-en-Velay

Le Carré Magique

Stef bezoekt de bezienswaardigheden van de bedevaartplaats Le Puy, ontcijfert een Magisch Vierkant, zoekt de Zwarte Madonna en is getuige van een merkwaardig ritueel.

De gelovigen begonnen aan elkaar te sjorren en trekken om maar op de eerste rij te kunnen komen en de monotone cadans van hun gebed begon haperingen te vertonen. Men tuimelde over elkaar heen en her en der klonk een verschrikte kreet van pijn boven het zingzeggen van het gebed uit. Hier was geen sprake meer van devote aanbidding, maar eerder van een panische meute die de weg kwijt was.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 2, De schat van Eleanor: Hoofdstuk 1, De stad van de vulkanen. Lees het hoofdstuk hier.)

(Foto: L. Olivier, Auvergne-Rhône-Alpes Tourisme)

Le Puy-en-Velay op Google-Maps.

Dag 26: Richting Polignac

Polignac

Op de laatste etappe voordat hij Le Puy-en-Velay bereikt kijkt Stef terug op de afgelopen maand. Hij inventariseert de valkuilen van de taal en behoefte van de mens om de werkelijkheid te vatten in verhalen. 

Stef moest hardop lachen om de ironie van de gedachte dat hij de afgelopen weken had gepoogd zijn mentale levensweg te vangen in woorden terwijl hij een weg volgde die de naam droeg van een Shakespeariaanse leugenaar en waarvan het niet duidelijk was of de naam van de eindbestemming nu verwees naar de sterren of de aarde. Ging zijn weg nu naar boven of naar beneden, richting Hemel of richting Hel? Dubbelzinnigheden, leugens, projecties, vergissingen, vertaalfouten en constructies: dat waren de bouwstenen van onze werkelijkheid. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 23, Het onzekere pad. Lees het hoofdstuk hier.)

Polignac op Google-Maps.

Dag 25: Ruisseau d’Aiguemorte

Le Velay

Om zijn vermeende achtervolgers te misleiden wijkt Stef af van de gebruikelijke pelgrimsroute. Onderweg wordt hij overvallen door een hallucinante koortsdroom.

Hij voelde een zondvloed van machteloos verdriet opwellen, een beklemmend besef van eenzaamheid en het onheilspellende gevoel dat er iets vreselijks stond te gebeuren. Alsof het landschap waarop hij uitkeek ieder moment uiteen kon scheuren. De wereld die ten onder ging aan entropie. Was dit zoals de dood eruit zag? (…) Zijn pad zag hij als een grillige, schimmige krijtstreep over het land, maar zijn zintuigen leken scherper, gevoeliger dan ooit. Kleine details deden pijn aan zijn ogen en oren. Het intens gele korstmos op een stenen brug schitterde in zijn ogen, het fluisterende geruis van een beekje galmde in zijn oren, de terugtrekken voelsprieten van een wijngaardslak in het gras echoden in zijn maag, het geschrokken geritsel van wegschietende dieren in het gebladerte schokten als hoogspanning door zijn hart. De wereld was een caleidoscopische draaikolk van microkosmossen geworden. Overal leven, overal de dood.

Uitgeput valt hij in slaap naast een beekje.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 22, Een alternatieve route. Lees hier het hele hoofdstuk.)

De Ruisseau d’Aigemorte op Google-Maps.

Dag 23: Op weg naar Montbrison

Het kleine gezelschap loopt verder zuidwaarts en bezoekt een half verborgen kasteeltje. 

“Ik weet niet of we nu te maken hebben met een spookslot of een sprookjeskasteel?”, gaf Matthieu als commentaar. “Wat denk jij Stef? Wie zal er opendoen als we aankloppen? Blauwbaard of Assepoester?”

Luchthartig reageerde Stef dat hij vermoedde dat Graaf Dracula daarbinnen ergens in zijn kist lag te slapen.

Château d’Uzore

Later probeert Stef door gerichte vragen over virussen meer duidelijkheid te krijgen over het mysterie dat hem op zijn reis lijkt te vergezellen.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 21, Virologie, les 2. Lees het hoofdstuk hier.)

Chalain d’Uzore op Google-Maps.

Dag 22: Montverdun

De volgende dag bereikt Stef met zijn nieuwe reisgenoten Montverdun, waar ze overnachten in een vervallen priorij op een steile rotspunt in het vlakke landschap.

Montverdun

Die hele uiteenzetting over dodelijke virussen had hem aan het denken gezet. Het wierp een heel nieuw licht op de gebeurtenissen bij Vézelay. Had het raadsel van de onbekende dode – en daarmee ook dat van zijn veronderstelde achtervolgers – misschien iets te maken met een gevaarlijke virusziekte?

De volgende ochtend horen ze meer over een besmettelijke griep op de pelgrimsroute. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 20, Overnachting in een spookhuis. Hier kun je het hele hoofdstuk lezen.)

Montverdun op Google-Maps.

Dag 21: Pommiers

Pommiers

Op de camping in Pommiers ontmoet Stef een paar oude bekenden. Samen bezoeken ze de plaatselijke bezienswaardigheid: een priorij op de plaats waar de Romeinse keizer Trajanus aan het begin van de tweede eeuw van onze jaartelling een kolonie voor veteranen stichtte. Een van de reisgenoten onthult een schokkend persoonlijk relaas. 

Een schaduw reikte vanuit het westen en veroorzaakte een koude rilling over zijn rug. Wat zag Stephan in die psychedelische Rorschachtest?

Hij vertelt een verhaal over dodelijke virussen.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 19, Onthullingen in Pommiers. Lees hier het hele hoofdstuk.)

Pommiers op Google-Maps.

Dag 19: Van Noailly naar Saint Romain-la-Motte

Op een boerencamping bij Noailly filosofeert Stef over de Vrije Wil en de Demon van Laplace.

Sinds de opzienbarende neurologische experimenten van Benjamin Libet in de zeventiger jaren van de twintigste eeuw was het bekend dat de bewuste gedachte om een bepaalde handeling te verrichten pas gevormd werd nadat ons brein die beslissing al voor ons genomen had. 

Van zijn Vlaamse vriendinnen ontvangt hij die avond een tekstbericht waarin melding gemaakt wordt van een griep die veel pelgrims op hun route treft. Ze vragen ook of hij nog iets heeft gemerkt van zijn achtervolgers.

Van Charlieu naar Saint Roman la Motte

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 18, Over de Vrije Wil. Lees het hoofdstuk hier.)

Saint Romain-la-Motte op Google-Maps.

Dag 18: Naar Noailly

Terwijl hij zijn voetreis vervolgt denkt Stef verder na over de rol van erfelijke factoren die van invloed zijn op het gedrag van een individu. Daarom richt hij zijn aandacht nog eens op de geschiedenis van zijn familie, op zoek naar aanwijzingen voor erfelijke invloeden op zijn eigen karakter. En hij schetst zijn levensloop vanaf het jaar 2000 en de periode dat hij besloot om spermadonor te worden. Een beslissing die toen samenhing met zijn behoefte aan zingeving, maar die hij nu achteraf niet los kan zien van zijn vragen over nature versus nurture.

In 2009 begon hij aan wat misschien wel de apotheose was van de intellectuele zwerftocht die zijn hele leven had vormgegeven. Het was de tweehonderdste viering van het geboortejaar van zijn held Charles Darwin, honderdvijftig jaar na de eerste publicatie van diens wereldschokkende boek over het ontstaan van de soorten en Stef besloot om biologie te gaan studeren aan de Vrije Universiteit.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 17, Nature of Nurture? Lees het hoofdstuk hier.)

Noailly op Google-Maps.

Dag 17 [b]: Charlieu

Benedictijnse abdij, Charlieu

Vandaag bezoekt Stef de restanten van twee oude kloosters van Charlieu: de ene Benedictijns, de ander van de Franciscanen. Op zuiltjes worden deugden en ondeugden uitgebeeld met voorstellingen van dieren. Die toedichting van menselijke eigenschappen aan dieren, of vice versa, lijkt hem een opmerkelijke Middeleeuwse verwijzing naar de evolutionaire verwantschap van mens en dier, vijfhonderd jaar vòòr Darwin. Wat hem aan het denken zet over de dierlijke wortels van het menselijk gedrag. 

Franciscaner abdij, Charlieu

Afbeeldingen van beesten waren in overvloed aanwezig op de christelijke monumenten van Charlieu. (…) Dit was bedoeld om de monniken aan te moedigen tot bespiegelingen over de menselijke natuur. (…) Het beeldhouwwerk had een sierlijke eenvoud met heldere vormen, waardoor de boodschap voor de goede verstaander ondubbelzinnig moet zijn geweest: taaloverschrijdend als de pictogrammen die in onze tijd de reiziger wegwijs maken op een vliegveld. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 16, De Natuurlijke Mens. Lees het hoofdstuk hier.)

Charlieu op Google-Maps.

Dag 17 [a]: Charlieu

Na de middelbare school zwalkt Stef door het leven. Hij volgt uiteenlopende opleidingen en heeft verschillende baantjes waarin hij altijd mogelijkheden vindt om nieuwe dingen te leren over het leven, de mensheid en zichzelf. Hij was tekenleraar, kinderverzorger, geschiedenisstudent en theatermedewerker. Hij woont een paar jaar in Groningen, verblijft een tijd in de Verenigde Staten en reist een half jaar door Zuidoost Azië.

Bij Connie Palmen las hij dat volgens haar het geluk de prijs is die je betaalt voor inzicht en zelfkennis en Salman Rushdie schreef in zijn meeslepende boek De grond onder haar voeten ook dat ‘zij die uit de lijst stappen de enigen zijn die het hele beeld zien’. (…) Geen geluk, wel inzicht. Moest dat dan de conclusie zijn van zijn levenslange onderzoek?

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 15, Constructie van een wereldbeeld. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Charlieu op Google-Maps.

Dag 16 [b]: Charlieu

Het laatste stuk van zijn wandeling naar Charlieu laat Stef zijn eigen kindertijd de revue passeren. Ze verhuizen, op zijn vijfde, van zijn kleine geboortedorp naar een grootsteedse nieuwbouwwijk waar niet veel later de welvaart en opwinding van de Zestiger Jaren losbarstte. ’s Avonds maakt hij een toeristisch wandelingetje naar het middeleeuwse centrum van het Franse provinciestadje. 

Het Lam Gods, Charlieu.

De open ruimte van het plein werd gedomineerd door de restanten van de vroegere kloosterkerk die achter een smeedijzeren hekwerk in een grasveldje naast het pad lagen. Zelden had Stef een plek gezien waar een afwezig bouwwerk zò tastbaar was als hier, alsof het verdwenen gebouw een perfectie voetafdruk had achtergelaten.

Later die avond keren zijn gedachten terug naar zijn jeugd en middelbare schooltijd. Hij vervreemdde van zijn ouders en omarmde gretig de jongerencultuur van de vroege zeventiger jaren.

Het Amsterdamse Bos, 1972.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 14, Reconstructie van een jeugd. Lees het hoofdstuk hier.)

Charlieu op Google-Maps.

Dag 16 [a]: Op weg naar Charlieu

Xavier en Stef vervolgen ieder hun eigen weg. Stef laat het Beaujolais-gebergte achter zich en denkt onder het lopen met de nodige twijfel terug aan het betoog over relaties dat hij de vorige avond zo zelfverzekerd had afgestoken. 

Sinds zijn jeugd heeft hij geprobeerd om zijn emotionele mankementen te begrijpen door zijn achtergrond en vorming kritisch onder de loep te nemen. Zijn aandacht ging daarbij in de eerste plaats naar de geschiedenis van zijn ouders, maar wat hij wist over hùn voorouders en leefomstandigheden verdiende ook een plaats in het verhaal over zijn afkomst.

De beide families hadden tot na de Tweede Wereldoorlog een materieel karig en geestelijk ondervoed, onzeker bestaan geleid als kleine zelfstandigen en landarbeiders in de marge van een grotendeels agrarische negentiende-eeuwse wereld van respectievelijk katholieke veenboeren en gereformeerde akkerbouwers.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 13, Een beknopte familiegeschiedenis. Lees het hoofdstuk hier.)

Charlieu op Google-Maps.

Dag 15 [b]: Propières

Propières

Deze avond kamperen de twee trekkers op een kleine verlaten camping bij Propières. Door een spontane bekentenis over zijn moeizame liefdesleven krijgt Stef de gelegenheid om in een langdradig betoog zijn theorie over relaties uiteen te zetten. Die komt erop neer dat mensen zich aangetrokken voelen tot verwante zielen die in psychologisch opzicht op henzelf lijken, maar elkaar daarnaast aanvullen in hun gedrag. Daarin worden we fundamenteel gevormd door onze genen en het voorbeeld van onze ouders op een manier waarvan we ons over het algemeen weinig bewust zijn en waarop we ook weinig grip hebben. Hij is van mening dat er ook eigenlijk geen sprake is van een vrije keuze voor onze partner, maar dat we als het ware geprogrammeerd zijn om te vallen voor iemand die emotionele gelijkenis vertoont met onze opvoeder(s).

Xavier onderdrukte een geeuw. “Nou, dat was een hele uiteenzetting. Ik moet je zeggen dat je allerlei interessante verbanden legt, maar ik weet eerlijk gezegd niet goed wat ik ervan moet denken.” Hij porde wat met een weggesprongen twijgje in het vuurtje. “Ik heb de indruk dat je een heel complex bouwwerk van ideeën hebt geconstrueerd om je eigen relatieproblemen te verklaren. De praktische vraag die nu in me opkomt is of je er verder iets mee kunt aanvangen. Denk je zelf dat het je verder kan helpen met je eigen liefdesleven?”

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 12, Een theorie over relaties. Lees het hoofdstuk hier.)

Propières op Google-Maps.

Dag 15 [a]: Mont Saint-Rigaud

Kapiteel in Ouroux.

Onderweg komt Stef de geheimzinnige Xavier weer tegen. Stef probeert er achter te komen wat de man werkelijk beweegt en informeert naar diens belangstelling voor Eleanor en haar tijdgenoten. Xavier beweert te onderzoeken in hoeverre de moderne wandelroutes overeenkomen met de oorspronkelijke middeleeuwse pelgrimsweg naar Santiago de Compostella.

“Als ik heel cynisch ben,” zei Stef, “dan denk ik dat de spirituele aantrekkingskracht van de pelgrimage tegenwoordig wordt ingezet als uithangbord voor de middenstand van de kleine afgelegen plaatsjes waar de route doorheen voert.”

Ze komen te spreken over de gevaren van de pelgrimsweg in de middeleeuwen en de verdwijning van een groepje monniken uit Cluny.

Uitkijktoren op Mont Saint-Rigaud.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 11, Middeleeuwse vergezichten. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Mont Saint-Rigaud op Google-Maps.

Dag 14: Ouroux

Deze avond ontmoet Stef in een gîte d’étape te Ouroux een bont gezelschap van wandelaars met wie hij de maaltijd deelt. Hij vertelt meer over de kruistocht van Eleanor van Aquitanië en haar echtgenoot, koning Louis VII van Frankrijk. Een Frans-Canadees van Vietnamese afkomst toont een bijzondere belangstelling voor deze geschiedenis. 

Hij had de stellige indruk dat er meer school achter de belangstelling die Xavier had getoond voor Eleanor. De Vietnamees maakte beslist een sympathieke indruk, maar Stef kon niet geloven dat hij een gewone pelgrim was. Toch leek hij ook niet op de gemiddelde sportieve wandelaar. Er was bepaald iets geheimzinnigs aan de man. 

Graftombes van Eleanor van Aquitanië en haar tweede echtgenoot, koning Hendrik II van Engeland, in Fontevrault.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 10, Avondmaaltijd in een gîte d’étape. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Ouroux op Google-Maps.

Dag 13: Cluny

Hoe inhoudslozer de mededelingen, hoe belangrijker de rol van de subtekst leek te zijn en de verborgen gevoelens die schuilgingen achter de gesproken woorden.

Dat concludeert Stef naar aanleiding van het rare gesprek dat hij de vorige avond had in het restaurant. Vandaar zijn belangstelling voor non-verbale signalen in de menselijke communicatie. We zijn ons vaak niet bewust van de gevoelens die we tonen in subtiele fysieke expressies. Waarzeggers en illusionisten gebruiken dit voor hun praktijken. En er is altijd een stemmetje in ons hoofd dat ons verhaaltjes wijsmaakt over ons gedrag en motivaties.  

Tijdens zijn bezoek aan de fameuze abdij van Cluny ontvangt hij een verontrustend SMS-berichtje van de twee Vlaamse vriendinnen. Het lijkt erop dat die ongure types uit Vézelay nu op zoek zijn naar hem.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 9, Kwebbeldoos. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Cluny op Google-Maps.

Dag 12 [b]: Cluny

’s Avonds raakt Stef in een restaurant aan de praat met enkele landgenoten die in Bourgondië wonen. Een paar oprechte vragen van zijn kant leiden tot een overdreven defensieve reactie en zelfs passief-agressief gedrag.

Het was duidelijk dat Inge geen prijs stelde op een onderbreking van haar kortademige alleenspraak. Haar manier van reageren deed hem vermoeden dat ze eigenlijk maar wat raaskalde en dat het er haar vooral om ging om een bepaalde indruk te maken op haar gehoor. Dat ze een vrouw van de wereld was met de nodige culturele bagage. Het had er alle schijn van dat een dergelijk zelfbeeld een uiterst smalle basis had en dat een beetje kritisch doorvragen dat al snel aan het licht zou brengen. 

Stef waagt zich aan een psychologische verklaring voor het ‘inconsistente geblaat’ van zijn gezelschap. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 1, De weg van Jago: Hoofdstuk 8, Een avond in Cluny. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Cluny op Google-Maps.