Categorie: De Verloren Berg

Stef ploegt moeizaam verder omhoog, regelmatig pauzerend om op adem te komen in de ijle luchtlaag. 

Boven zich zag hij voor het eerst de kim van de bergrug, die als een golfdal met twee pieken aan weerszijden afstak tegen de hemel. Dat moest de bergpas zijn, recht boven hem. Er vlak onder liep een grillige zwarte band van kale steen waarop in een organisch vlekkenpatroon grote plakken sneeuw lagen. De glooiende vlakte tussen hem en de zwarte band was dooraderd met talloze grillige waterloopjes die allemaal zijn kant op leken te komen.

Eenmaal boven gekomen wacht hem een panoramisch uitzicht op Spanje.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 19, Monte Perdido. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Bepakt en bezakt trekt Stef de bergen in. Na een comfortabele nacht in een verlaten hospitium begint de zware, steile klim omhoog naar de bergpas op de Spaanse grens. 

Naarmate ze hoger kwamen werd het uitzicht op het land beneden hen beter. In iedere bocht van de beklimming zat Stef even hijgend bij te komen en kon hij genieten van het uitzicht over de vallei in de diepte. Het hospice lag als een miniatuurbouwwerk uit Madurodam in de kale open vlakte omringd door berghellingen die in hoeken van vijfenveertig graden met de horizon een abstract schilderij in grauwe tinten van groen en grijs vormden. 

Hij heeft een onverwachte ontmoeting waardoor hij zich gedwongen ziet om een ander pad naar de grens te kiezen.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 18, De bergen in. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Stef geeft zich voor een laatste maal over aan mijmeringen over de geschiedenis van zijn familie, zijn moeder en zichzelf.

Dat hij zo kritisch was over zijn moeder had alles te maken met zijn behoefte aan een verklaring voor zijn eigen psychologische mankementen en was niet bedoeld om haar te belasten met de schuld voor zijn tekortkomingen of om zichzelf te ontlasten van de verantwoordelijkheid voor zijn eigen gedrag. Hij zocht oorzaken, geen zondebokken.

Hij zet alles op een rijtje en plaatst zijn leven en zijn donorschap in een kosmisch perspectief.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 17, De laatste stukjes van de legpuzzel?. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Met de opwinding van een ontdekkingsreiziger verlaat Stef zijn schuilplaats. Hij bereikt de Pyreneeën en vindt een voetpad dat hem over de grens kan leiden. ’s Avonds haalt hij herinneringen op aan zijn moeder en denkt na over de invloed die zij heeft gehad op zijn leven.

Zij was weliswaar het weersysteem dat de koers van zijn leven had bepaald, maar was op haar beurt zelf het product van kosmische en meteorologische invloeden buiten haar bereik of verantwoordelijkheid. 

Hoewel hij haar niets wilde verwijten, kon hij het toch niet laten om haar levensloop te analyseren teneinde zijn eigen ontwikkeling te begrijpen. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 16, Terug naar de bron. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Met het verstrijken van de dagen verliest het landgoed haar glans en Stef wordt bevangen door sombere gedachten en neerslachtige gevoelens. Hij wordt geplaagd door beelden van de verschrikkingen die hij tijdens zijn reis heeft gezien en ook het gebrek aan menselijk contact begint hem op te breken. 

Met het gepieker begon hij ineens weer heel onzeker te worden. Stef merkte dat hij in de greep dreigde te raken van een neerwaartse spiraal van gedachten over zichzelf en besloot dat het tijd werd om in beweging te komen.

Hij bereidt zich voor op zijn vertrek uit het droompaleis.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 15, Weer op weg. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Is de primitieve natuur van de mens eigenlijk wel te verenigen met het democratische principe? Daarover kun je terechte twijfels hebben. Maar wat is het alternatief?

Alleen in de fantasie kon Utopia bestaan. En dat was blijkbaar een illusie die de mens voldoende motiveerde om verder te gaan en te blijven pogen om zichzelf en de wereld te verbeteren. ‘Zonder wrijving geen glans’, was een tegeltjeswijsheid die terug te voeren was op een uitspraak van Confucius. Ze suggereerde dat conflicten en tegenstellingen noodzakelijk waren om vooruitgang te boeken. Stef vroeg zich af of dat de belangrijkste les was die je uit de geschiedenis kon trekken. Was het menselijk lijden de prijs van de vooruitgang?

Hij onderzoekt delen van het landgoed waar hij nog niet eerder is geweest.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 14, Ondemocratische gedachten. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Stef ontdekt dat de Pyreneeën niet zo heel ver weg zijn. Dat zet hem aan het denken over het vervolg van zijn reis en zijn eigen toekomst. Hij leest ook over een adembenemend, maar eveneens verontrustend toekomstperspectief voor de mensheid.

De volgende dagen verviel Stef in een ontspannen ritme van wandelen, boodschappen doen, tuinieren, dieren verzorgen, eten, slapen en lezen. ’s Avonds staarde hij in de vlammen van zijn kampvuur en luisterde naar muziek uit zijn jeugd of speelde wat gitaar. Het weer bleef stabiel, met aangename temperaturen, een warm zonnetje, af en toe wat verspreide wolken en een matig windje. 

Terwijl de tijd verstrijkt en leest hij nog een paar inspirerende boeken die hem aansporen om op te zoeken wat ook alweer de kritiek was van De Tocqueville op de Amerikaanse democratie.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 13, Een schittering aan de horizon. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Wikipedia over: Tocqueville, De la démocratie en Amérique

YouTube: Rutger Bregman, Poverty isn’t a lack 0f character, it’s a lack of cash (TED-lezing)

Morele Markten? over: Bas van Bavel, De onzichtbare hand

Nu hij lichamelijk een beetje hersteld is, gaat Stef op onderzoek uit in het nabijgelegen dorpje. Hij keert terug met een voorraadje boodschappen en leest een intrigerend hoofdstuk over het geluk van de mens: dat blijkt vooral een relatieve kwestie.  

De belangrijkste ontdekking van het geluksonderzoek was dat geluk afhankelijk was van de relatie tussen objectieve omstandigheden en subjectieve verwachtingen. Je was gelukkig als je kreeg wat je verlangde. En wat je verlangde hing erg af van je omstandigheden. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 12, Geluk. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Op een terras met uitzicht op het zuiden begint Stef te lezen in een verhelderend boek over de geschiedenis van de mensheid, waarin het cognitieve vermogen als drijvende kracht wordt beschreven: een kolfje naar zijn hand. 

Een onverwachte bijvangst van de taal was het vermogen om ons dingen voor te stellen, in ons hoofd zaken te verzinnen die in de werkelijkheid niet, of nog niet, bestonden. Dergelijke imaginaire voorstellingen vormden een belangrijke bijdrage aan het ontstaan van een sociale orde met waarden en normen, of wat we een cultuur of beschaving noemen.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 11, Sapiens. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Wikipedia over: Y. Harari, Sapiens: een kleine geschiedenis van de mensheid.

Stef maakt een rondje over het landgoed, ontdekt waarom het kasteel nog elektrische stroom heeft en maakt kennis met enkele dieren die er wonen. In de bibliotheek vindt hij een intrigerend artikel over de verre toekomst van de menselijke beschaving. 

Het viel te verwachten dat bijvoorbeeld ook technieken om de fysieke of cognitieve vermogens van de mens door middel van implantaten of genetische modificatie te verbeteren op ethische bezwaren zouden stuiten – ook al werden menselijke gebreken al sinds jaar en dag gecorrigeerd met behulp van brillenglazen, hoortoestellen, protheses en uiteenlopende behandelingen en medicijnen. Waar lag de grens van het acceptabele?

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 10, Vergezichten in tijd en ruimte. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Artikel: Baum et al, Long-term trajectories of human civilization, Foresight, 2019

Als hij laat in de middag weer wakker wordt, neemt Stef zijn eerste warme douche in weken en geniet hij vervolgens van een uitstekend zelfgemaakt maaltje met een paar glazen wijn. Dan gaat hij op onderzoek uit in zijn nieuwe onderkomen en doet enkele aangename ontdekkingen.

Toen hij de deur opende kwam hem de prikkelende geur van hars en hout tegemoet, zo te zien afkomstig van het openhaardhout dat opgestapeld lag naast de schouw. Maar er hing ook iets in de lucht dat hem deed denken aan de drukkerijen die hij bezocht toe hij in zijn theatertijd verantwoordelijk was voor de productie van promotiemateriaal: het aroma van inkt en papier, van nieuwe boeken. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 9, Voedsel voor lichaam en geest. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Er raast een stofstorm over het landschap en Stef waant zich in de Sahara. Gelukkig vindt hij een oase waar hij kan neerstrijken om te schuilen en bij te komen.

Flarden van stofwolken ijlden hem als etherische verschijningen tussen de bomen door tegemoet toen Stef drie kwartier later uit de luwte van een steile helling stapte en bij de zijweg naar het landgoed aankwam. De lucht was verzadigd van het stof en de zon verspreidde een diffuus oranje-geel licht, alsof er ergens een gigantische natriumlamp brandde. Een apocalyptisch schouwspel. 

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 8, Het droompaleis. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Saramon op Google-Maps.

Stef heeft een onplezierige ontmoeting met een roedel zwerfhonden en raakt geblesseerd. Hij scharrelt zijn kostje bij elkaar in verlaten huizen en boerderijen en vindt onderdak in een hooischuur.

Stef kon het niet nalaten om te doen alsof ze inbrekertje speelden en zei: “Houd jij de omgeving in de gaten, makker? Drie keer blaffen als er iemand aankomt, oke?”

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 7, Sporen van verval. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Montiron op Google-Maps.

Stef overdenkt hoe computers tijdens zijn leven een onmisbaar en dominant onderdeel van de samenleving zijn geworden. Hij meent dat de digitale revolutie het verhaal van de mens over de wereld en het verhaal van de mens over zichzelf fundamenteel aantast. Werkelijkheid en identiteit waren onderhevig aan fundamentele veranderingen.

Stef moest enorm lachen in zichzelf om de ironie van zijn ouwelullenargument over de verloedering van de jeugd. Ja, hij realiseerde zich drommels goed dat zijn opvattingen over die teloorgang door de eeuwen heen voortdurend gehuldigd was door cultuurpessimisten en zure oude mannen die de bedreigde orde vertegenwoordigden. Zijn eigen generatie had in de roerige jaren zestig en zeventig blootgestaan aan datzelfde verwijt, maar hij bevond zich daarmee in een traditie die letterlijk ouder was dan de Weg naar Rome. Socrates beklaagde zich bij monde van Plato ook al over het morele verval van de jeugd.  

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 6, Werkelijkheid en identiteit. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Ruisseau de Montuquet op Google-Maps.

Stef was in zijn leven getuige geweest van veel technologische vooruitgang, medische en sociale verbeteringen en een toename van individuele vrijheden, maar die positieve ontwikkelingen waren niet zonder schaduwzijde en gingen gepaard met problematische tegenstellingen tussen rijk en arm, aantasting van het milieu en uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Ook de zogenaamde informaticarevolutie bracht zowel nuttige en plezierige mogelijkheden als bijzonder zorgelijke ontwikkelingen. 

De mensheid stond met betrekking tot klimaat en ecologie, technologie en economie, nationalisme en imperialisme, voor internationale uitdagingen van ongekende omvang. Die vroegen om een eensgezinde wereldwijde aanpak, maar vooralsnog leek het erop dat ieder land met oogkleppen op haar eigenbelang volgde en het gemeenschappelijk belang overliet aan de voorzienigheid. En dat voorspelde weinig goeds voor de toekomst.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 5, Mijmeringen over een onzekere toekomst. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Cologne op Google-Maps.

Stef mijmert over de grote vragen van de wetenschap. Hij verbaast zich er over dat het zichtbare heelal voor 95% bestaat uit iets dat we niet kunnen zien en waarvan we zelfs niet weten wat het is. Evenmin weten we van 95% van ons DNA precies waar het voor dient, of dat het überhaupt iets doet. Dergelijke lacunes in onze kennis bieden ruime mogelijkheden voor speculatie en fantasie. En zou er elders in het heelal intelligent leven bestaan?

Niemand zou zich kunnen identificeren met bijvoorbeeld een kwal-achtig wezen dat leeft in de zeeën van een verre planeet en communiceert met elektrische schokjes, of een hyper-rationele biot met de fysieke kenmerken van een spin die communiceert door middel van kleuren.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 4, Raadsels van de kosmos. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Cox op Google-Maps.

Stef wordt geconfronteerd met sporen van anarchie en plundering. Hij slaat zijn tentje op bij een stuwmeertje en krijgt onverwacht gezelschap. ’s Avonds wordt hij getrakteerd op een spectaculair vuurwerk.

Met een beker wijn in de hand nestelde hij zich geriefelijk tegen zijn rugzak en keek tevreden uit over de vallei. Links van hem trok een vallende ster een lichtgevende kras door de donkerblauwe hemel.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 3, De schat van Grandselve. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Lac de Gariès op Google-Maps.

Stef doet een gruwelijke ontdekking en zijn zenuwen begeven het. Als hij weer bijkomt vindt hij een nieuwe reisgenoot. 

Het gebouw leek in bezit genomen door vogels die in groten getale waren neergestreken op de wit uitgeslagen pannen van het schuine dak. Opgewonden leken ze elkaar een plek met uitzicht te betwisten en regelmatig maakten groepjes zwarte gedaanten zich luid krijsend los van het dak om een stukje verderop de rust te gaan verstoren. Te oordelen naar de vele rondcirkelende dieren was ook aan de achterzijde van het gebouw een zwerm neergestreken.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 2, Een nieuwe reisgenoot. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Bourret op Google-Maps.

Na de dramatische gebeurtenissen bij Cabrerets vlucht Stef in de nacht zuidwaarts zonder duidelijk doel. Langzaam komt hij weer bij zinnen en hij besluit de kortste weg naar Spanje te nemen. Het landschap ligt er verlaten bij en hij ziet sporen van verval.

Vanaf het landweggetje kreeg Stef in het avondlicht een dreigend schouwspel in het oog. Boven de heuvels aan de rechterzijde zag hij een enorme rookkolom opstijgen. Het leek alsof de wolkendeken door die ene zuil van rook in de lucht gehouden werd, als de pluim van een vulkaan.

(Citaat uit De laatste reis van Stef Lichtveld: Deel 3, De Verloren Berg:
Hoofdstuk 1, Op de vlucht. Lees het hele hoofdstuk hier.)

Labastide-du-Temple op Google-Maps.